Automatic Copy Editor

De Automatic Copy Editor (ACE) is een interactief programma dat wij hebben ontwikkeld om interpunctie- en stijlfouten te corrigeren. ACE maakt gebruik van een database met zoekopdrachten die wij hebben samengesteld op basis van fouten die wij de afgelopen jaren in aangeleverde manuscripten zijn tegengekomen. Deze database wordt voortdurend aangevuld. Met behulp van deze zoekpatronen vindt ACE automatisch alle mogelijke afwijkingen van de gewenste stilistische norm.

Voordelen

1. ACE werkt met een grotere trefzekerheid dan handmatige redactie.
2. ACE zorgt dat de redacteur zich kan concentreren op inhoud.
3. ACE brengt consistentie in stilistische keuzes.
4. ACE beperkt het aantal correcties in zetproeven.

Procedure

In het Conversieproces wordt het aangeleverde bestand ontdaan van alle overbodige opmaakinformatie, zoals opmaak van kopjes, inspringing, variatie in korpsgrootte, lettertypes en dergelijke. Het resultaat is een plat tekstbestand waarin alleen relevante opmaakinformatie, zoals cursivering en tabelindeling, is behouden. Vervolgens passen wij met ACE de hieronder genoemde zaken aan op de door u gewenste manier. We doen dit standaard voor projecten die volledig onder onze hoede zijn geplaatst. Het is echter ook mogelijk om alleen gebruik te maken van ons ACE-systeem. Binnen een paar dagen krijgt dan u een opgeschoond Word-bestand terug.

Klein kapitaal

Een opeenvolging van kapitalen in lopende tekst lijkt optisch te groot. Romeinse cijfers en afkortingen, die vaak in kapitalen geschreven worden, vervangen wij daarom liever door klein kapitaal (hoofdletters met de x-hoogte van het gebruikte lettertype). Met behulp van ACE kunnen wij een dergelijke opeenvolging van kapitalen gemakkelijk vinden en vervangen door kleinkapitaal.

Beletselteken

Het beletselteken kent vele verschijningsvormen. In Europa is het gebruikelijk om een ligatuur van drie aangesloten puntjes te gebruiken, terwijl in de VS juist drie puntjes met tussenliggende spaties de standaard is. Verder zetten veel mensen vierkante of ronde haken om het beletselteken, maar laten anderen deze juist weg. Ook over de spatiëring rondom het beletselteken wordt verschillend gedacht; de een scheidt het beletselteken van het voorafgaande woord met een spatie, de ander laat beide aansluiten. Puristen zetten ook nog een punt voor het beletselteken om aan te geven dat met de weglating een nieuwe zin begint. Vaker gebeurt het echter dat auteurs een wisselend aantal puntjes gebruiken, soms met tussenliggende spaties, dan weer zonder. Deze wirwar aan puntjes kunnen wij op elke gewenste manier standaardiseren.

Aanhalingstekens

De uniformering van aanhalingstekens is geen sinecure, niet alleen omdat de aanhalingstekens in overeenstemming moeten worden gebracht met de conventie van de taal waarin het manuscript geschreven is, zoals de «…» in het Frans, “…” in het Engels en „…“ in het Duits, maar ook omdat auteurs zich op vele manieren vergissen bij het plaatsen van aanhalingstekens. Regelmatig ontvangen wij kopij waarin de aanhalingstekens niet gekruld zijn of waarin openingsaanhalingstekens niet worden afgesloten en sluitaanhalingstekens niet worden geopend. Met ACE zijn wij in staat al deze tekortkomingen op te sporen en in overeenstemming te brengen met de door u gewenste richtlijnen.

Apostrofe

Een andere complicerende factor bij het uniformeren van de aanhalingstekens is de apostrofe; die is immers hetzelfde karakter als het enkele sluitaanhalingsteken. ACE houdt daar rekening mee bij het in balans brengen van openings- en sluitaanhalingstekens. Voor afkortingen zoals ’t en ’n staat de apostrofe overigens vaak verkeerd, omdat Word standaard na een spatie een openingsaanhalingsteken plaatst. Verder worden de enkele openings- en sluitaanhalingstekens ook vaak gebruikt om een ayn of hamza weer te geven in transliteraties van bijvoorbeeld Arabisch. Met behulp van ACE kunnen wij van geval tot geval zorgen dat de door het juiste karakter wordt vervangen.

Leestekencombinaties

Over het algemeen is het niet de bedoeling dat leestekens herhaald worden, al zijn er op deze regel natuurlijk uitzonderingen. Zo menen sommigen dat de punt herhaald moet worden aan het einde van de zin, als daar al een punt staat die een afkorting afsluit (‘Hij was tegen het gebruik van punten, komma’s, etc..’). Met ACE kunnen wij bij elke herhaling bepalen of deze gewenst is. Daarnaast kunnen wij de volgorde van interpunctie controleren, zodat vermeden wordt dat een punt wordt gevolgd door een komma, dubbele punt of welk ander leesteken dan ook. Ook hier houden wij rekening met het feit dat op het eerste gezicht onwenselijke combinaties in sommige gevallen juist weer wel bedoeld zijn, zoals in het geval dat een punt een afkorting afsluit en daarna een komma volgt.

Cursivering

Op het scherm is vaak moeilijk te zien of cursivering op de juiste plaats ophoudt, zeker als het laatste karakter een leesteken is, zoals een komma. Ook het begin van cursivering is niet altijd goed te zien. Het gebeurt dan ook meer dan eens dat aangeleverde kopij cursivering bevat die pas halverwege een woord begint. Dan zijn er nog de twistpunten: moeten de haakjes rond een cursieve passage nu (cursief) of (romein)? Wij vinden het laatste, maar als u ze juist wel wilt cursiveren, kunnen wij daar met ACE ook voor zorgen.

Spaties

De meest voorkomende spatiëringsfout is de dubbele spatie, maar wij treffen in de door ons verwerkte manuscripten op veel meer plaatsen ongewenste spaties aan, zoals na openingsaanhalingstekens, na openingshaakjes, voor punten en voor komma’s. Op andere plaatsen ontbreken ze vaak weer, zoals na een komma of een punt. Met ACE sporen wij dergelijke missers op. Daarbij houden wij rekening met specifieke conventies per taal. In het Frans voegen wij bijvoorbeeld spaties toe voor bepaalde leestekens.

Vaste spaties

Tussen sommige letter- of woordcombinaties is het onwenselijk dat er wordt afgebroken, zoals in ‘Karel V’, ‘hoofdstuk 1’ en ‘Th. Maassen’. Met behulp van ACE kunnen wij gemakkelijk vaste spaties aanbrengen op bovengenoemde plaatsen en voorkomen wij dat hier de regelafbreking moet worden gecorrigeerd bij het proeflezen.

Halve spaties

In sommige gevallen is een gewone spatie optisch te groot, bijvoorbeeld bij getallen die vooraf worden gegaan door een paragraafteken. Naar ons idee vormt een dergelijke combinatie begripsmatig een eenheid. Door in deze gevallen een halve spatie te gebruiken, wordt visueel benadrukt dat ze bij elkaar horen. Met behulp van ACE brengen wij bijvoorbeeld standaard een halve spatie tussen ‘†’ en ‘1878’, tussen ‘30’ en ‘%’, tussen ‘§’ en ‘3’, tussen ‘1’ en ‘Samuel’.

Kastlijntjes

In de typografie worden drie soorten lijntjes onderscheiden, namelijk het afbreekstreepje, het korte kastlijntje en het lange kastlijntje. Het korte kastlijntje wordt gebruikt als ‘tot-en-met’-teken tussen getallen, zoals in het voorbeeld ‘20–30’. In het Nederlands gebruiken wij het korte kastlijntje meestal ook als gedachte- of aandachtstreepje. In andere talen wordt daarvoor meestal het lange kastlijntje gebruikt. Met ACE kunnen wij moeiteloos op de juiste plekken afbreekstreepjes vervangen door korte of lange kastlijntjes, rekening houdend met de taal.

Uitschrijven paginacijfers en jaartallen

Bij het verwijzen naar paginacijfers of jaartallen gebeurt het regelmatig dat de auteur getallen nu eens uitschrijft en dan weer afkort. Met behulp van ACE kunnen wij deze verwijzingen uniformeren naar een van de volgende standaarden: ‘1915–1918’, ‘1915–18’, ‘1915–8’. Hierbij voorkomen wij natuurlijk dat jaartallen voor onze jaartelling abusievelijk worden aangepast.

Superieur en inferieur

Sommigen schrijven afkortingen vaak gedeeltelijk superieur, zoals in het voorbeeld ‘de 2de kamer’. Anderen keuren dit gebruik juist af. Met ACE kunnen wij eenvoudig superieur geschreven rangtelwoorden verwijderen of toevoegen. Deze techniek hebben wij ook aangepast voor foliëring van manuscripten.

Extra

Naast de genoemde zaken is het toepassen van ACE op veel meer vlakken mogelijk, bijvoorbeeld voor het uniformeren van de volgorde van bibliografische verwijzingen. Wanneer u een globale aanpassing van de tekst moet doorvoeren waarin een zeker patroon te ontdekken valt, kunnen wij deze vervelende taak in veel gevallen geautomatiseerd uitvoeren. We zijn graag bereid met u mee te denken over de efficiëntste oplossing.