Typografie

Woordspatiëring

Een van de belangrijkste aspecten van typografie is een gelijkmatige verdeling van wit tussen woorden. TeX zorgt voor een optimale spatiëring door de grootte van spaties niet per regel, maar per alinea te berekenen. TeX kijkt of aangrenzende regels visueel mooi op elkaar aansluiten; regels met relatief grote spaties zullen niet volgen of voorafgegaan worden door regels met relatief kleine spaties.

Letterspatiëring

In elk lettertype wordt er voor en na een letter standaard een bepaalde hoeveelheid wit aangebracht. Bij sommige lettercombinaties is het wit echter te groot of te klein en moet dit worden aangepast. De aanpassing van dit wit wordt letterspatiëring (kerning) genoemd en is nodig om een optisch gelijke verdeling van wit tussen deze letters te suggereren. Zo moet het wit tussen de letter ‘A’ en ‘v’ verkleind worden, maar tussen de ‘b’ en de ‘o’ juist vergroot. Een goed verzorgd font wordt geleverd met zogenaamde metrische tabellen, waarin voor honderden letterparen de kerning is opgeslagen. TeX maakt automatisch gebruik van deze tabellen.

Ligaturen

Behalve informatie over letterspatiëring bevat een metrische tabel ook informatie over ligaturen. Ligaturen zijn karakters die bepaalde lettercombinaties vervangen omdat deze combinaties niet mooi op elkaar aansluiten. Zo is de combinatie ‘fi’ lelijk, omdat de vlag van de ‘f’ gedeeltelijk het puntje van de ‘i’ raakt. In de ‘fi’-ligatuur vervangt de vlag van de ‘f’ optisch het puntje van de ‘i’. Ook andere ligaturen lossen hinderlijke interferentie tussen letters op, zoals de fl-, ff-, ffi- en ffl-ligatuur. We maken zoveel mogelijk gebruik van fonts die ook ligaturen bevatten van hinderlijke lettercombinaties die in het Nederlands voorkomen, zoals de fb-, fk-, en fj-ligatuur.

Cursiefcorrectie

Wanneer cursieve tekst wordt gevolgd door romeinse tekst is de tussenliggende spatie in veel gevallen te klein; de overhellende cursieve tekst maakt de spatie immers optisch kleiner. Daarom passen wij waar nodig een zogenaamde cursiefcorrectie toe. De grootte van deze correctie verschilt per karakter en wordt door TeX eveneens uit de metrische tabellen afgelezen.

Uithangende cijfers

Het gebruik van tabelcijfers (cijfers met een standaardbreedte en de hoogte van hoofdletters) in lopende tekst is niet zo mooi, omdat ze het ritme van de tekst verstoren. Typografisch gezien is het mooier om uithangende cijfers te gebruiken, omdat deze net als letters stokken en staarten hebben en in breedte variëren.

Kleinkapitaal

Net als tabelcijfers zijn kapitalen in lopende tekst storend, omdat zij te groot zijn. Romeinse cijfers en afkortingen, die vaak in kapitalen geschreven worden, vervangen wij daarom liever door kleinkapitaal (hoofdletters met de x-hoogte van het gebruikte font). In het geautomatiseerde redactieproces (ACE) kan kleinkapitaal eenvoudig worden aangebracht.

Lettertypen

In de loop der eeuwen zijn er talloze lettertypen ontworpen. Slechts een klein deel daarvan is ook geschikt voor boektypografie. Een boekletter moet namelijk niet te veel aandacht trekken en een grote ‘familie’ hebben, die niet alleen romein en cursief omvat, maar ook kleinkapitaal en cursief kleinkapitaal. We houden de ontwikkelingen op het gebied van boekletters goed in de gaten. We volgen niet alleen de technologische ontwikkelingen (wij maken bijvoorbeeld volop gebruik van de nieuwe mogelijkheden die de OpenType fonts bieden), maar letten ook op het verschijnen van nieuwe boekletters.